قطعاً یکی از آموزش هایی که از زمان کودکی به آن اهمیت ویژه ای داده می شود، مراقبت از زخم بوده است. برای مثال اکثر کودکان زخم زانو و ساق پای خراشیده شده را در کودکی تجربه می کنند و اغلب با محلول ضد عفونی کننده و چسب زخم با آن مقابله می کنند، اما آیا این بهترین راه برای درمان همه زخم ها است؟

بررسی بهترین روش های ضدعفونی زخم

قطعاً یکی از آموزش هایی که از زمان کودکی به آن اهمیت ویژه ای داده می شود، مراقبت از زخم بوده است. برای مثال اکثر کودکان زخم زانو و ساق پای  خراشیده شده را در کودکی تجربه می کنند و اغلب با محلول ضد عفونی کننده و چسب زخم با آن مقابله می کنند، اما آیا این بهترین راه برای درمان همه زخم ها است؟

قطعاً این احتمال وجود دارد که تا به امروز، زخم ها را به درستی درمان نکرده باشیم. بطور قطع می توان گفت که به جای چسباندن چسب زخم بر روی هر زخم یا خراشی، راه بهتری نیز وجود دارد، راهی که موجب افزایش بهبودی و کاهش خطرات ناشی از جراحت می شود. ما در این مقاله سعی داریم که به بررسی روش های ضدعفونی زخم بپردازیم.

بطور کلی باید گفت که درمان زخم یا در هر فردی متفاوت است و اغلب به عوامل مختلفی بستگی دارد. سن و نوع پوست دو عامل مهمی هستند که نحوه درمان زخم و جلوگیری از عفونت را تغییر می دهند. البته سایر عوامل مانند نوع زخم، محل، شدت و موارد دیگر نیز در انتخاب روش های ضدعفونی زخم تاثیر دارد.

قطعاً اجتناب از بروز عفونت ضروری است، اما درمان زخم دلایل و اهمیتی بسیار بیشتر از این دارد. هنگامی که با استفاده از یک پانسمان مناسب و روش ضد عفونی صحیح از زخم مراقبت می کنید، در واقع روند بهبودی افزایش می یابد و از بدن شما محافظت می شود.

همانطور که گفته شد، نوع پانسمانی که باید استفاده شود نیز به عوامل مختلفی بستگی دارد. برخی از این موارد شامل نوع آسیب یا زخم، میزان بزرگی آن، محل قرارگیری و شدت زخم می باشد. اگر آسیب جدی باشد، بهتر است سعی نکنید خودتان زخم را پانسمان کنید. در مقابل بهتر است، برای جلوگیری از هر گونه عارضه، به یک مرکز مراقبت های فوری یا مطب پزشک مراجعه نمائید.

پانسمان و ضدعفونی زخم چیست و شامل چه مواردی می شود؟

پانسمان زخم هر نوع اقدامی است که در تماس مستقیم با زخم و برای کمک به التیام زخم و جلوگیری از مشکلات یا عوارض بیشتر مانند بروز عفونت استفاده می شود. در حالت کلی پانسمان های متفاوتی بر اساس نوع زخم افراد استفاده می شود، اما هدف همه آنها کمک به کاهش عفونت است. پانسمان زخم همچنین می تواند به بروز موارد زیر نیز کمک کند:

• توقف روند خونریزی و لخته شدن
• جذب خون، پلاسما یا مایعات اضافی
• ضد عفونی زخم
• دبریدمان زخم
• پانسمان زخم

نکات مهم در ضدعفونی زخم

واضح است که تمیز کردن یا ضدعفونی زخم قبل از استفاده از گچ یا پانسمان حائز اهمیت است. این امر خطر عفونت را کاهش می دهد و روند بهبودی را افزایش می دهد. بنابراین یک ضدعفونی مناسب معمولاً تمام چیزی است که برای درمان زخم لازم است. در حالت عمومی برای ضد عفونی کردم زخم یا محل آسیب دیده باید  مراحل زیر ردنبال نمود:

• دست ها را کاملا شسته و خشک نمائید.
• روی زخم را در صورت امکان فشار دهید تا خونریزی کاهش یافته یا قطع شود.
• از دستکش یکبار مصرف استفاده نمائید.
• حالت مناسب مصدوم را در نظر گرفته و به او بگوئید که بهتر است چطور بنشیند یا دراز بکشد.
• اگر تخصص ندارید سعی نکنید چیزی را که در زخم وجود دارد خارج نمائید و برای این کار به دنبال یک متخصص باشید.
• زخم را به مدت 5 تا 10 دقیقه زیر آب جاری بشویید.
• یک پد یا پارچه گاز را در محلول نمکی یا آب شیر خیس کرده و یا از دستمال مرطوب بدون الکل استفاده کنید.
• به آرامی پوست و روی زخم را با آن پاک کنید.
• به آرامی با استفاده از یک حوله تمیز یا پد دستمال، ناحیه زخم را خشک کنید.
• یک پانسمان استریل، مانند یک پد غیرچسب با بانداژ استفاده کنید حتی در صورت وجود از یک پانسمان ضد آب استفاده کنید.

اگر خون در پانسمان نفوذ کرد، آن را در جای خود بگذارید و یک پانسمان دیگر به آن اضافه کرده و به وارد کردن فشار روی زخم ادامه دهید.

روش های ضد عفونی کردن زخم

بطور کلی باید گفت که هر زخمی را باید ابتدا به شکل مناسب ضد عفونی نمود و سپس پانسمان کرد. مواد بسیار زیادی به صورت طبیعی و شیمیایی وجود دارند که می توان زخم های مختلف را با آنها ضد عفونی نمود. ما در این بخش به بررسی روش های ضد عفونی کردن زخم خواهیم پرداخت.

ضدعفونی زخم با الکل

سال ها است که افراد مختلف در هر سطح از دانش، از الکل برای ضد عفونی کردن زخم های خود یا اطرافیان خود استفاده می کنند. الکل در واقع خاصیت پاک کنندگی و ضد عفونی کنندگی دارد و می تواند به خوبی آلودگی ها را از روی زخم پاک کند؛ اما در عین حال ممکن است بر روی زخم یا خراشیدگی احساس سوزش را افزایش داده و زخم را تازه نگه دارد. دکتر کازوسوکی معتقد است که الکل می تواند پوست سالم اطراف زخم را نیز تحریک کرده و موجب افزایش حس درد در فرد آسیب دیده شود.

ضدعفونی زخم با بتادین

شاید بتوان گفت که استفاده از محلول پرووایدین یوداین یا همان بتادینی که همه ما آن را می شناسیم، یکی از بزرگترین اشتباهات در ضدعفونی زخم ها باشد. بتادین در واقع محلول مناسبی برای ضد عفونی کردن آلودگی های اطراف زخم می باشد. با نگاهی به عملکرد و روش کار بتادین که در واقع از بین بردن میکروب ها و بطور دقیق تر تمامی سلول های زنده در یک ناحیه می باشد، بیاندازیم، متوجه می شویم که استفاده از بتادین برای ضد عفونی کردن زخم های باز نه تنها موجب بهبودی نمی شود بلکه می تواند پوست و بافت سالم ناحیه زخم را از بین برده و زمان حصول بهبودی را به تاخیر بیاندازد.

پماد ضدعفونی کننده زخم

شاید منطقی به نظر برسد که در زمان جراحت و ایجاد زخم، به آرامی یک لایه نازک از یک پماد آنتی بیوتیک مانند نئوسپورین یا پلی اسپورین را روی محل برش بمالید. این کار به بهبود سریع زخم کمک نمی کند، اما قطعاً عفونت را دور نگه می دارد.

همچنین به پوست اجازه می دهد که رطوبت خود را حفظ نماید. البته باید گفت که برخی افراد به پمادها حساس هستند. پماد آنتی بیوتیک کمک های اولیه POLYSPORIN اولین پماد کمک های اولیه توصیه شده توسط متخصصین پوست است. این پماد در واقع یک آنتی بیوتیک مضاعف است که حاوی باسیتراسین و پلی میکسین B است که از بروز عفونت در بریدگی های جزئی، خراش ها و سوختگی ها جلوگیری می کند.

اسپری ضدعفونی کننده زخم سیلوسپت – کیتوتک

اسپری اسپری ضد عفونی کننده زخم سیلوسپت یا کیتوتک در واقع محلولی است که با دارا بودن نانوکلوئید نقره می تواند به از بین بردن باکتری ها، قارچ ها و تمام آلودگی های موجود در یک زخم کمک کرده و آن را ضد عفونی نماید. شما می توانید با اسپری کردن این ماده بر روی زخم خود یا دوستتان آن را ضد عفونی کرده و پس از گذشت 5 دقیقه زخم را پانسمان نمائید. از این نوع محلول ضد عفونی کننده می توان در خانه یا مراکز درمانی استفاده نمود.

ضدعفونی کردن زخم در خانه

قطعاً برای همه ما اتفاق افتاده است که زخم یا جراحتی را تجربه کنیم که بسیار سطحی بوده و نیازی به مراجه به پزشک یا مراکز درمانی را نداشته باشد. در این شرایط می توان از روش های ضد عفونی کردن زخم در خانه استفاده کرد و زخم و جراحت را درمان نمود. فراموش نشود که مراحل ضد عفونی کردن و پانسمان زخم که پیش تر به ان اشاره شد از بایدها و اقدامات اولیه رسیدگی و درمان زخم می باشند.

ضدعفونی زخم با نمک

بر کسی پوشیده نیست که نمک در واقع یکی از ضد عفونی کننده های مناسب و در دسترس می باشد. استفاده از محلول اب نمک که می توان به سادگی آن را در منزل یا محل کار آماده کرد، می تواند زخم را ضد عفونی کرده و از بروز عفونت در زخم جلوگیری به عمل اورد. محلول آب نمک بطور ترکیب شده در داروخانه موجود می باشد اما می توان به راحتی این محلول را با ترکیب یک قاشق چایخوری نمک به یک لیوان آب، به سادگی در منزل تهیه نمود.

ضدعفونی زخم با عسل

یکی دیگر از روش های ضدعفونی زخم در خانه استفاده از عسل می باشد. در واقع باید گفت که عسل را می توان روی هر نوع زخمی در هر مرحله از بهبودی استفاده کرد. تحقیقات نشان داده است که عسل می تواند عفونت را از بین ببرد، زخم های جراحی عفونی را التیام بخشد و از پیشرفت فاسیای نکروزان مانند قانقاریای فورنیه جلوگیری کند. زمانی که زخم ها به درمان آنتی بیوتیکی و ضد عفونی معمولی پاسخ نمی دهند عسل می تواند موثر واقع شود. همچنین در زخم های آلوده به باکتری های مقاوم به آنتی بیوتیک نیز استفاده از عسل می تواند بسیار عالی عمل کند. استفاده از عسل همچنین می‌تواند زخم‌ها را خوشبو نماید و روند بهبودی را تسریع کند.

انواع پانسمان زخم

امروزه هزاران نوع پانسمان زخم در زمینه پزشکی استفاده می شود که ما در این بخش به بررسی رایج ترین آنها می پردازیم.

پانسمان زخم با پارچه

قطعاً قبلاً از پانسمان های پارچه ای استفاده کرده اید، چرا که آنها پس از چسب زخم های ساده، شناخته شده ترین نوع پانسمان مورد استفاده در خانه ها هستند. این نوع پانسمان زخم در واقع رایج ترین پانسمان مورد استفاده است که در بسیاری از موارد کاربرد دارد و برای محافظت از زخم های باز در برابر صدمات جزئی استفاده می شود. از پانسمان زخم با پارچه اغلب در موارد جزیی و خراشیدگی های سطحی استفاده می شود. اغلب، پزشکان از پانسمان های پارچه ای به عنوان اولین لایه محافظتی از زخم استفاده می کنند.

پانسمان فوم

یکی دیگر از انواع رایج پانسمان زخم، پانسمان های فوم است. آنها بسیار نرم و بسته به نام تجاری و برند خود معمولاً بسیار جاذب و مناسب هستند. پانسمان های فوم به محافظت از زخم در حین بهبود کمک می کنند و تعادل رطوبتی زخم را حفظ می کنند. پانسمان های فوم همچنین می توانند برای زخم هایی که ممکن است بوهای بدی از خود بروز دهند نیز مناسب باشد.

قابلیت جذب بالای پانسمان فوم، به افزایش زمان بهبودی کمک می کند چرا که پانسمان به طور موثر مایعات اضافی را از سطح زخم جذب کرده و در عین حال آن را مرطوب نگه می دارد. مرطوب نگه ‌داشته‌ شدن زخم، زمان بهبودی  را افزایش می‌دهد و در عین حال از ناحیه در برابر عفونت محافظت می‌کند. به دلیل نفوذ پذیری منحصر به فرد پوشش فوم، بخار آب وارد می شود اما باکتری ها نمی توانند به زخم ورود پیدا کنند. پانسمان های فوم زخم در اشکال و اندازه های مختلفی وجود دارند. هم گزینه های چسب دار و هم غیرچسب دار در بازار وجود دارد.

پانسمان شفاف

پانسمان‌های شفاف معمولاً زمانی استفاده می‌شوند که پزشک بخواهد بهبود زخم خاصی را از نزدیک و لحظه به لحظه تحت نظر داشته باشد. از آنجایی که پانسمان های شفاف با استفاده از یک لایه شفاف ساخته می شوند، نظارت بر زخم ها با استفاده از این نوع پانسمان در مقایسه با بانداژ پارچه یا فوم بسیار آسان تر است.

به همین دلیل، پانسمان های شفاف اغلب بر روی زخم های بزرگتر و پیچیده تر استفاده می شود. اغلب، پانسمان های شفاف در محل های برش جراحی، سوختگی ها، زخم ها، و محل های IV استفاده می شود. از آنجایی که لایه این پانسمان ها بسیار نازک است، استفاده از این پانسمان‌ها راحت‌تر از بقیه هستند و به مراتب انعطاف‌پذیرتر هستند.

پانسمان هیدروکلوئید

پانسمان های هیدروکلوئیدی یک پانسمان غیر قابل تنفس و خود چسب هستند. آنها با ایجاد شرایط مرطوب برای کمک به سرعت بخشیدن به زمان بهبود زخم عمل می کنند و از یک ماده انعطاف پذیر برای ایجاد راحتی ساخته شده اند. سطح پانسمان های هیدروکلوئیدی با ماده ای حاوی پلی ساکاریدها و سایر پلیمرها پوشیده شده است که برای جذب آب و تشکیل ژل عمل می کنند. این ژل در تماس مستقیم با زخم بوده و به بهبود سریعتر آن کمک می کند.

این نوع پانسمان‌ها بیشتر برای سوختگی‌ها، زخم‌های سبک تا متوسط، زخم‌های نکروزه، پوشش‌های تحت فشار و زخم‌های فشاری یا وریدی استفاده می‌شوند. این پانسمان ها یکی از بادوام ترین انواع پانسمان ها هستند و کیفیت خود چسبندگی آن ها باعث می شود که استفاده از آنها آسان باشد.

پانسمان با هیدروژل

برای زخم های خشک که نیاز کمی کمک برای بهبود دارند، هیدروژل یک گزینه عالی است. هیدروژل به گونه ای عمل می کند که رطوبت را به زخم افزوده و آن را سریع تر بهبود می بخشد و بافت های خشک و مرده را تجزیه می کند. این فرآیند به افزایش سطح راحتی بیمار کمک می کند و در عین حال درد ناشی از کشش بافت مرده را کاهش می دهد. در برخی از محصولات هیدروژل از ژل خنک کننده برای راحتی بیشتر فرد نیز استفاده می شود.

پانسمان زخم هیدروژل معمولاً برای طیف وسیعی از زخم ها استفاده می شود. زخم هایی که مایعات کمی تولید می کنند، برای بهبودی قوی نیاز به پانسمان هیدروژل دارند. آنها همچنین برای زخم هایی که به طور غیرعادی دردناک یا نکروزه هستند نیز استفاده می شوند. هیدروژل به دلیل مایع اضافی در این پانسمان ها که باعث رشد سلولی می شود، برای سوختگی های درجه دو و زخم های عفونی مفید است.

پانسمان آلژینات

پانسمان آلژینات بسیار جاذب است و برای زخم هایی که دارای زهکشی بیش از حد هستند استفاده می شود. قابلیت جذب بالای این نوع پانسمان  تا 20 برابر وزن خود است که آنها را برای زخم های شدید یا عمیق عالی می کند. پانسمان های آلژینات علاوه بر قابلیت جذب، یک ماده ژل مانند ایجاد می کنند تا به روند بهبودی کمک کند.

آنها به بهترین وجه برای سوختگی، زخم های وریدی، زخم های بسته و زخم های فشاری بالاتر مناسب هستند. بهتر است از آلژینات روی زخم هایی که از قبل خشک شده اند استفاده نکرد زیرا روند بهبودی را مختل می کنند و محیطی حتی خشک تر ایجاد می کنند. آلژینات فقط باید روی زخم هایی استفاده شود که با مقدار زیادی تخلیه مایع خیس هستند.

در پایان

اگر می‌خواهید از خود و خانواده‌تان در برابر عوارض زخم‌ها، صرف نظر از اندازه یا نوع آن‌ها محافظت کنید، مهم است که ابتدا مطمئن شوید که برای این اقدام آماده هستید. بهترین راه برای درمان و ضدعفونی زخم و جراحات، داشتن یک جعبه خوب و کامل از لوازم مراقبت از زخم و هر نوع پانسمان زخمی است که ممکن است به آن نیاز داشته باشید. آشنایی با مراحل و روش های ضد عفونی کردن زخم و پانسمان آن نیز یکی دیگر از باید ها و الزامات ضد عفونی صحیح و علمی زخم ها خواهد بود.

مشایخ

مدیر سایت

...